[cand.com] Chữa gan, không phải thảo dược nào cũng tốt

Những năm gần đây, các bệnh về gan ở Việt Nam đang gia tăng, ti lệ tử vong cũng chiếm con số đáng kể. Vì thế, bên cạnh các phác đồ điều trị tại bệnh viện, nhiều người còn quan tâm đến các thảo dược thiên nhiên nhằm bảo vệ gan sớm. Tuy nhiên, nếu dùng không đúng, sẽ lợi bất cập hại. Vì vậy, dùng thảo dược thế nào mới tốt, là câu hỏi chúng tôi đặt ra trong cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Thượng Dong – nguyên Viện trưởng Viện Dược Liệu dể cung cấp cho bạn dọc.

+ Thưa ông, hiện đang có nhiều người “rỉ tai” nhau về những cây dược liệu bổ gan, hạ men gan. Là chuyên gia đầu ngành về dược liệu tại Việt Nam, ông có lời khuyên gì trước việc này? 

PGS.TS Nguyễn Thượng Dong: Theo tôi, cần phải hiểu thế nào là phục hồi chức năng gan. Gan có 3 chức năng chính là tạo mật để tiêu hóa chất béo; chuyển hóa các chất như tinh bột để điều hòa đường huyết, chuyển hóa lipid để este hóa cholesterol và acid béo, chuyển hóa protein để điều chỉnh hàm lượng albumin trong máu (nếu gan bị tổn thương hàm lượng albumin sẽ giảm; giải độc (nội sinh và ngoại sinh), độc ngoại sinh như rượu, thuốc tây…và khi gan bị tổn thương thì các loại men gan như AST, ALT, MDA… tăng.

Hiện nay, việc sử dụng thảo dược trong hỗ trợ điều trị các bệnh lý về gan khá phổ biến. Tuy nhiên, tôi lưu ý là, khi lựa chọn bất kỳ sản phẩm nào cũng cần phải dựa vào bằng chứng khoa học rõ ràng. Trên thị trường có nhiều dược liệu giải độc gan, hạ men gan đang lưu truyền trong cộng đồng, nhưng đôi khi chỉ giảm nhẹ các triệu chứng mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn…mà chưa đi sâu vào căn nguyên để duy trì sức khỏe lâu dài của gan.

Trong số các thảo dược, mới đây, có dược liệu Ưng bất bạc đã được nghiên cứu, chứng minh tác dụng phục hồi và bảo vệ gan một cách khoa học thông qua 3 tác động: Bảo vệ tế bào gan trước sự tấn công của các tác nhân có hại; Ức chế phản ứng viêm gan;  ngăn ngừa hình thành các tế bào gan xấu như xơ gan, ung thư gan…Các nghiên cứu về Ưng bất bạc đã được Cục sáng chế và nhãn hiệu thương mại Hoa Kỳ và Đài Loan cấp bằng sáng chế.

+ Thưa ông, Việt Nam có loại thảo dược này không để có thể sử dụng?

PGS.TS Nguyễn Thượng Dong: Ưng bất bạc là vị thuốc lâu đời ở Trung Quốc, được ghi trong “Thần Nông bản thảo” từ thời  nhà Tần năm 221 trước công nguyên. Đây là loài cây rất đặc biệt, cây nhiều lá cứng, rậm rạp quanh năm, lá ngắn, gai lại sắc nhọn, khối lá trên cây như một “núi đao, biển kim”, làm cho chim không những không thể sinh sống mà còn sợ hãi. Ở Việt Nam có nhiều cây này ở các vùng núi, mà người Tày gọi là “Mạy khuống”, được ưa chuộng hơn so với những cây thuốc chuyên chữa bệnh gan khác như Mạy niếng, Mạy thập moong.

Theo  y học cổ truyền Việt Nam, cây này có vị cay, tính ấm, quy vào các kinh can, tỳ, vị, dùng để chữa trị các chứng viêm gan vàng da, viêm gan mạn, viêm thận phù thủng, giải độc rượu…Các nhà khoa học trên thế giới đã phát hiện ra trong dịch chiết Ưng bất bạc có chứa nhiều Flavonoid quý như Diosmin và Hesperidine-có tác dụng phục hồi, tái tạo tế bào gan, ngăn ngừa xơ gan, ung thư gan. Đã được các nhà nghiên cứu Ai Cập và Thái Lan chứng minh có khả năng chống oxy hóa tế bào gan, chống gốc tự do, ngăn ngừa tổn thương gan, viêm gan do hóa chất và thuốc tân dược trên mô hình COX1 và COX2,  ngăn ngừa sự tạo thành colagen ở tế bào gan dẫn đến xơ gan và phòng ngừa gan nhiễm mỡ.

Cây Ưng bất bạc và thành phần dược chất quý trong cây

+Ông có thể cho biết cách sử dụng cây thuốc này trong hỗ trợ điều trị bệnh gan cũng như phục hồi và bảo vệ tế bào gan?

PGS.TS Nguyễn Thượng Dong:  Từ ngàn năm trước, Ưng bất bạc đã được sử dụng ở nhiều nước để điều trị các bệnh viêm gan vàng da, phù thũng. Ở nước ta, đây là vị thuốc chữa bệnh gan truyền thống của dân tộc Tày với việc lấy 6-12g sắc uống mỗi ngày để giải độc gan. Hiện nay, bằng công nghệ hiện đại và tiên tiến người ta đã chiết được nhóm hoạt chất chính trong Ưng bất bạc kết hợp cùng với Phosphocomplex, là dạng Phytosome của Silybin A (hoạt chất trong cây Kế sữa Silybum marianum), sinh khả dụng gấp 100 lần so với Silymarine thông thường, mang lại giải pháp tổng thể trong bảo vệ, phục hồi và bảo vệ tế bào gan, giúp duy trì sức khỏe đường dài cho lá gan.

+ Theo ông, những người nào nên bảo vệ gan sớm?

PGS.TS Nguyễn Thượng Dong:  Những người có nguy cơ cao tổn thương gan, thường xuyên tiếp xúc với các tác nhân gây hại cho tế bào gan cần phải bảo vệ gan sớm nên sử dụng dịch chiết Ưng bất bạc có trong sản phẩm Heposal. Đó là những người viêm gan virus B, C, người thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc tây, hóa chất độc hại, người có những triệu chứng suy giảm chức năng gan như men gan cao, mề đay mẩn ngứa, chán ăn, rối loạn tiêu hóa, đau hạ sườn phải, vàng da vàng mắt… Những người đã có biểu hiện gan yếu hoặc phát hiện tổn thương thì sử dụng càng sớm càng tốt.

+ Xin cảm ơn PGS!